Opowieści z ulicy Łaziennej

Pod Kotwicę przy ulicy Łaziennej łaziłem na wagary przez prawie cały ogólniak. Wtedy lokal był otwierany o godzinie 10, więc urywaliśmy się z lekcji dość wcześnie. Żebym ja jednak w tych czasach wiedział, w jakich goszczę progach! O Antonim Dittmannie, największym armatorze przedwojennego Torunia i o jego restauracji pod Złotą Kotwicą przy Łaziennej 2, jeszcze wtedy nie słyszałem. Nie wiedziałem też, że to miejsce, w czasach II RP, odwiedzane było przez najznakomitszych ludzi Wisły, którzy zresztą mieli tu specjalną szafkę, do której trafiała kierowana do nich korespondencja.
Kilka lat temu poszerzyłem swoje rzeczne horyzonty w toruńskim Muzeum Etnograficznym, gdzie o Dittmannach sporo się nasłuchałem. Niedługo później do naszej redakcji trafił jakiś człowiek z kserokopią przedwojennego dokumentu ozdobionego nagłówkiem firmy pana Antoniego. Poleciałem więc z tym papierkiem pod Kotwicę, bo przecież w lokalu pielęgnującym rzeczne tradycje, coś takiego musiało wzbudzić ciekawość. Położyłem swój skarb na ladzie, z której wcześniej tyle razy odbierałem trunki, szefowi obwieściłem, z czym przychodzę, a on mi wskazał ścianę, na której pod szkłem prezentowała się masa papierów podobnych, ale w znakomitej większości oryginalnych. Zdębiałem. Skąd to się wzięło?! A, niedawno, przy okazji porządków w piwnicy, znalazło się kilka worków dokumentów – odparł pan Zdzisław Florczak, obecny kapitan karczmy.
Opowieścią o tym ozdobiłem więc ostatnie wtorkowe wydanie swojej strony. W gazecie napisałem jednak, że z podziemi kamienicy udało się wydobyć dwa worki dokumentów, gdy tymczasem było ich... osiem! Dzień po publikacji tekstu, wróciłem na Łazienną, by pofotografować przechowywane tam zdobycze. Przy okazji spotkałem też człowieka, który kiedyś nie pozwolił tego wszystkiego wywieźć na makulaturę. Pogadaliśmy na tyle długo, bym się przekonał, co w tym skarbcu jest. Wygląda na to, że przed laty ktoś spakował całe życie Antoniego Dittmanna, bo te worki pełne są listów, dokumentów, gazet, które czytał. Jest tam nawet mosiężna tabliczka z drzwi jego mieszkania! Ta historia najwyraźniej będzie miała swój ciąg dalszy, tym bardziej, że po ukazaniu się mojego tekstu, zadzwoniła do mnie wnuczka państwa Dittmannów. Od niej właśnie dowiedziałem się o znajdującej się w lokalu skrzynce na listy.
Z dziką przyjemnością mogę więc już teraz zanucić „Wisło moja, Wisło szara...”, bo na pewno przyjdzie mi się jeszcze w jej falach zanurzyć, słuchając i czytając... A w każdym razie, czerpiąc z najbardziej znakomitych źródeł rzecznej chwały.
Zdjęcie tytułowe naturalnie nie przedstawia miejsca, w którym zakotwiczyła się wiślana tradycja. Pochodzi z kamienicy na rogu ulicy Ciasnej, która jako jedyna dźwiga łazienne tradycje tego miejskiego traktu prowadzącego ku rzece. Jest też chyba najciekawszą kopalnią zachowanych jeszcze dawnych staromiejskich napisów reklamowych. Reszta jej widoków, oraz opis, znajduje się poniżej.

Dzień dobry, panie Antoni.
Wśród dokumentów jakie znalazły się „Pod Kotwicą” jest m.in. kopia dowodu Dittmanna. To podobno jedyne zdjęcie wydobyte z tych ośmiu worków pełnych papierów. Dzięki niemu można spojrzeć w twarz jednego z największych przedwojennych toruńskich ludzi Wisły. No i przeczytać, że urodził się 1 sierpnia 1879 roku w świeckim powiecie...

Dowody z restauracyi, kwiecień 1935 roku. Papier z nagłówkiem...
Dowody przychodowe z marca 1933 roku.
Kserokopia wizytówki przewoźnika.
Nogi, nogi, nogi roztańczone... Albo może raczej wieprzowe? Stanowiły kulinarny fundament każdej zabawy w przedwojennej toruńskiej knajpie.
Stare reklamy są kopalnią wiedzy o mieście, a przedwojenny Toruń reklamuje się wspaniale!
Oto słynna toruńska, należąca do Dittmannów, „Victoria” i jej przygoda smakowicie podana na stronie oToruniu.net WESOŁY PRZEWÓZ PRZEZ WISŁĘ
Toruń magiczny... Brzmi to banalnie, jednak budynek na rogu ulic Łaziennej i Ciasnej jest jednym z miejsc, które jestem gotów tak podpisać. Zawsze chciałem tu mieszkać. Pożerałem go wzrokiem kiedyś, gdy wracałem z „Kotwicy” uskrzydlony kilkoma głębszymi... Drugiej takiej Krwawej Mary próżno szukać po świecie... Teraz także, sącząc przez słuchawki muzykę z „Amelii” (pasuje do tych ciemności, świateł i budynków, prawda?), nie mogłem przejść obok niego obojętnie. Tym bardziej, że tylko na nim przetrwały do dziś łazienne ślady przeszłości ulicy Łaziennej.
Tu też, jak opowiada miejska legenda, miała się mieścić żydowska mykwa. Opowieść ta jest fałszywa, ale gdybym tego nie wiedział, to bez wspomagania, byłbym gotów w to uwierzyć.

Bade Anstalt...
Obok nazwy niemieckiej, sąsiadowała również polska. Zakład jest widoczny, prawda?
Napisy reklamowe pokrywały kiedyś większość budynków na toruńskiej starówce. Dziś, patrząc uważnie, można czasami trafić na ich cienie, bądź pozostałości wystające spod tynku.