Tajemnica

To najbardziej tajemniczy pomnik w Toruniu. Stoi w dość nietypowym, jak na pomniki, miejscu, w lesie tuż przy Forcie VII. Pochodzi na pewno sprzed 1920 roku, kolumnę otacza niemiecki napis: Rühmen Steine. Skąd się wzięły te Kamienie Chwały? Nie wiadomo, jak dotąd nikomu nie udało się dotrzeć do jakichkolwiek dokumentów dotyczących jego powstania. Nie ma źródeł, wokół pomnika krążą więc domysły i legendy. Jedna jest całkiem niedorzeczna i mówi, że powstał on na cześć francuskich jeńców z wojny 1870-1871, którzy budowali twierdzę, a później, by nie wydali jej tajemnic, zostali przez Niemców wykończeni syfilisem. Autor tej koncepcji, zresztą twórca wielu toruńskich „legend” zwraca uwagę na falliczny kształt monumentu, zapomina jednak, że forty, choć wybudowane za pieniądze z kontrybucji, jaką Francuzi musieli po przegranej wojnie zapłacić, wznoszone były kilka lat po tym, gdy wszyscy jeńcy (fakt, niektórzy byli przetrzymywani w Toruniu, część z nich nawet z obozu jenieckiego uciekła, a barwny opis tej eskapady można znaleźć na mojej ulubionej stronie oToruniu.net) dawno już wrócili do domów. Poza tym toruńska twierdza była dość typowa, nie trzeba więc było sięgać po choroby weneryczne, by bronić jej sekretów. Zresztą, forty budowali głównie polscy robotnicy, dzięki którym zresztą pod koniec XIX wieku w mieście bardzo podniósł się procent ludności polskiej.
Inne teorie są bardziej prawdopodobne. Jedna mówi, że jest to pomnik budowniczych twierdzy, inna wskazuje na któryś z pułków garnizonu – budowanie pomników ku chwale było podobno wtedy dość powszechnym zajęciem żołnierzy. Jeszcze inna opowiada, że obelisk wystawił ojciec pilota, który rozbił się tu w 1912 roku (tuż obok blisko było już wtedy lotnisko). Cholera wie, jak to było, ja bym teraz jednak zajął się teraźniejszością i przyszłością tej budowli. Panie i panowie urzędnicy miejscy – pomnik i jego otoczenie wymaga pilnej renowacji!

Na pomniku widać jeszcze ślady po zaczepach tablic, a obok niego fundament muru, który go kiedyś częściowo otaczał. Dziś ten mur można zobaczyć tylko na bardzo nielicznych starych zdjęciach.

Tak pomnik prezentował się w 1928 roku, zdjęcie pochodzi z archiwum Czytelnika „Nowości”. Na monumencie widać tabliczkę z herbem Torunia, był tam też wtedy napis: „Zarząd (lub „Zakład”) Dóbr Miejskich Toruń. Leśnictwo Barbarka” . Obelisk był wtedy punktem, z którego często ruszały podmiejskie wycieczki. Jak na naszych łamach wspominał inny Czytelnik, ludzie umawiali się wtedy pod pomnikiem leśników.
Jeszcze jedno zdjęcie przedwojenne. Był murek, nawet ławeczki przy nim były...