Ciemna strona ludzkości

Kiedy wybuchła I wojna światowa Niemcy założyli w Pasłęku obóz jeniecki. Razem z nim powstał również cmentarz spory i bardzo ładny – gdzieś widziałem jakiś przedwojenny jego obrazek. Obsadzili go drzewami, przy wejściu postawili wysoki ceglany pomnik z tablicą, na której po niemiecku i rosyjsku było napisane, że spoczywają tu jeńcy armii carskiej. Dbali o niego nawet w czasie kolejnej wojny światowej. Kiedy pod koniec lat 80. dotarłem tam po raz pierwszy, cmentarz miał już za sobą ponad 40 lat dewastacji. Mimo wszystko pomnik z tablicą nadal tam stał, obok zachowały się jeszcze słupki pomnikowego ogrodzenia z resztkami łańcucha, który robił za barierkę. W krzakach odnalazłem też dwie płyty nagrobne, tylko jedna była jednak czytelna. Z jakichś 10 nazwisk chyba dwa należały z pewnością do Polaków... Na początku lat 90. tablica informacyjna trafiła do muzeum, a co się później stało z cmentarzem? Gdybym nie wiedział, gdzie go szukać, nigdy bym go teraz nie odnalazł. Dawniej znakiem rozpoznawczym była kępa drzew na polu, dziś ocalały z nich tylko niedobitki. Gdybym nie wiedział, gdzie stał pomnik, dziś również bym do jego resztek nie dotarł. Podobnie rzecz się miała ze słupkami ogrodzenia, o płytach nagrobnych w ogóle nie ma sensu wspominać. W trawie znalazłem jednak znicz, widać więc, że ktoś jednak o tym miejscu pamięta. A reszta? Na pewno nie będzie milczeniem! Nie pozwolę.